— केंद्र सरकारचा मोठा निर्णय, युद्धजन्य परिस्थितीची शक्यता गृहित धरून पावले
नवी दिल्ली – गेल्या काही दिवसांपासून भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील तणाव वाढत असल्याच्या पार्श्वभूमीवर केंद्र सरकारने देशभरात मोठा निर्णय घेतला आहे. येत्या ७ मे रोजी (बुधवारी) देशभरात एकाच वेळी मॉक ड्रिल राबवली जाणार आहे. केंद्रीय गृह मंत्रालयाने याबाबतचे आदेश सर्व राज्य सरकारांना तसेच सुरक्षा यंत्रणांना दिले असून, नागरिकांनाही या प्रक्रियेची पूर्वकल्पना देण्यात आली आहे.
या मॉक ड्रिलच्या अंतर्गत देशभरात सायरन वाजवण्यात येणार असून, तो सायरन हवाई हल्ल्याचा अलर्ट दर्शवणारा असेल. त्यामुळे नागरिकांनी या सायरनच्या आवाजाने घाबरून न जाता त्याचा अर्थ समजून घेत संयमाने वागावे, असे आवाहन केंद्र सरकारकडून करण्यात आले आहे.
पहलगाम हल्ल्याचा परिणाम – वाढलेला तणाव
काही दिवसांपूर्वी काश्मीरमधील पहलगाम येथे झालेल्या दहशतवादी हल्ल्यानंतर भारत-पाकिस्तान संबंध पुन्हा एकदा तणावपूर्ण झाले आहेत. या हल्ल्यामध्ये अनेक जवान शहीद झाले होते. त्यानंतर भारताने पाकिस्तानविरोधात आक्रमक भूमिका घेतली आहे. संयुक्त राष्ट्रसंघात भारताने पाकिस्तानवर थेट दहशतवादाला खतपाणी घालणारा देश म्हणून आरोप केला आहे.
या पार्श्वभूमीवर भविष्यात काहीही अनपेक्षित घडू शकते, अशी शक्यता गृहित धरून केंद्र सरकारने ही मॉक ड्रिल आयोजित केली आहे. देशातील सैन्य, पोलिस, गुप्तचर यंत्रणा आणि आपत्ती व्यवस्थापन यंत्रणा यांना सतर्क राहण्याचे आदेश देण्यात आले आहेत.
स्वसंरक्षणाचे प्रशिक्षण नागरिकांना आवश्यक
या मॉक ड्रिलचा मुख्य उद्देश सामान्य नागरिकांमध्ये स्वसंरक्षणाबाबत जागरूकता निर्माण करणे हा आहे. युद्धजन्य परिस्थिती उद्भवल्यास, नागरिकांना काय करावे, कोठे सुरक्षित राहावे, कोणती सावधगिरी बाळगावी, याचे मार्गदर्शन या प्रशिक्षणाद्वारे दिले जाणार आहे.
विद्यार्थी, युवक, शालेय आणि महाविद्यालयीन संस्था, तसेच सर्वसामान्य नागरिकांसाठी हे प्रशिक्षण अनिवार्य करण्यात येण्याची शक्यता आहे. विशेषत: शहरातील आणि सीमावर्ती भागांतील नागरिकांसाठी हे प्रशिक्षण अत्यावश्यक असल्याचे गृह मंत्रालयाने स्पष्ट केले आहे.
काय घडणार मॉक ड्रिलमध्ये?
७ मे रोजी, बुधवार, देशभरात दुपारी १२ वाजता सायरन वाजवण्यात येईल. हा सायरन हवाई हल्ल्याचा अलर्ट असल्याचे गृहीत धरले जाणार आहे.
यावेळी नागरिकांनी घरात सुरक्षित जागी किंवा पूर्वनिश्चित ठिकाणी आश्रय घ्यायचा सराव करायचा आहे.
शाळा, महाविद्यालये, सरकारी कार्यालये, मॉल्स, रेल्वे स्थानके, विमानतळ, अशा सार्वजनिक ठिकाणी योग्य ती सूचना देऊन जनतेला मॉक ड्रिलमध्ये सामील करून घेतले जाईल.
या दरम्यान NDRF (राष्ट्रीय आपत्ती प्रतिसाद दल), राज्य आपत्ती व्यवस्थापन दल (SDRF), पोलीस, अग्निशमन दल, रुग्णवाहिका सेवा यांना तत्परतेने प्रतिसाद देण्याचा सराव करण्यात येणार आहे.
सरकारच्या या निर्णयाचे महत्त्व
भारताने याआधीही काहीवेळा मॉक ड्रिल्स घेतल्या होत्या, मात्र त्या प्रामुख्याने नैसर्गिक आपत्ती किंवा दहशतवादी हल्ल्यांच्या अनुषंगाने होत्या. यावेळी मात्र देशभरात एकाच दिवशी, एकाच वेळी सायरन वाजवून अशा स्वरूपात मॉक ड्रिल घेण्याची ही पहिलीच वेळ आहे.
यामागे सरकारचा उद्देश केवळ सुरक्षा यंत्रणांची तयारी पाहणे नाही, तर नागरिकांच्या मनात युद्धजन्य परिस्थितीविषयी आवश्यक ती सजगता आणि आत्मविश्वास निर्माण करणे हा आहे.
शिस्तीने सहभागी होण्याचे आवाहन
या मॉक ड्रिलमध्ये नागरिकांनी घाबरून जाऊ नये, कोणतीही अफवा पसरवू नये, किंवा कोणत्याही चुकीच्या माहितीवर विश्वास ठेवू नये. स्थानिक प्रशासनाकडून देण्यात येणाऱ्या सूचनांचे पालन करणे बंधनकारक असणार आहे. सोशल मीडियावर कोणत्याही प्रकारचे उकसणारे किंवा दिशाभूल करणारे मेसेज शेअर करू नयेत, अशीही सूचना देण्यात आली आहे.
आगामी धोरणे लवकरच जाहीर होणार
गृह मंत्रालयाने स्पष्ट केले आहे की, या मॉक ड्रिलनंतर याचे परीक्षण करण्यात येईल आणि त्यावर आधारित पुढील प्रशिक्षण, मार्गदर्शक तत्वे व धोरणे ठरवली जातील. केंद्र सरकारने सोमवारी घेतलेल्या बैठकीमध्ये यासंबंधी अनेक महत्त्वाचे निर्णय घेतले असून, याबाबतची अधिकृत माहिती लवकरच प्रसिद्ध केली जाणार आहे.
एकंदरीत, या मॉक ड्रिलच्या निमित्ताने भारत सरकार देशातील नागरिकांना फक्त तणावाच्या परिस्थितीला सामोरे जाण्याचे प्रशिक्षण देत नाही, तर त्यांच्यामध्ये संकटप्रसंगी योग्य निर्णय घेण्याची मानसिक तयारी देखील घडवून आणू पाहत आहे. देशवासीयांनी या उपक्रमात सक्रिय सहभाग घेऊन आपली आणि आपल्या परिवाराची सुरक्षा सुनिश्चित करण्याचा संकल्प करणे, हीच सध्या काळाची गरज आहे.
