बदलापूर पश्चिमच्या उल्हासनदी किनाऱ्यावर असलेल्या सत्संग विहार आश्रमाने सुरू केलेले अनधिकृत बांधकाम नागरिकांच्या चांगल्या आक्रमकतेला कारणीभूत ठरले आहे. या अनधिकृत बांधकामामुळे उल्हासनदीचा प्रवाह अडवला जात आहे आणि त्यात होणाऱ्या पर्यावरणीय बदलांमुळे संपूर्ण परिसरावर दीर्घकालीन परिणाम होण्याची भीती व्यक्त केली जात आहे. स्थानिक नागरिकांनी आता या समस्येचा तीव्र विरोध व्यक्त करत, 29 एप्रिल 2025 पासून ‘उल्हासनदी वाचवा आंदोलन’ सुरू करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
नद्यांच्या संरक्षणासाठी जन जागृती आणि आंदोलनाची आवश्यकता
उल्हासनदी ही बदलापूर आणि आसपासच्या क्षेत्रातील एक महत्त्वाची नदी आहे. ही नदी केवळ पाणीपुरवठा करणारी एक साधी नदी नाही, तर ती संपूर्ण परिसंस्थेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. उल्हासनदीचा वाचवणे म्हणजे नुसते पाणी बचावणेच नाही, तर संपूर्ण पर्यावरण वाचवणे आहे. या नदीला संपूर्ण परिसरासाठी जीवनदायिनी मानले जाते, आणि त्याच्या अस्तित्वावर होणारे हल्ले म्हणजे जीवनाच्या अस्तित्वावर हल्ला करण्यासारखे आहे.
सत्संग विहार आश्रमाच्या अनधिकृत बांधकामामुळे नद्यांचे प्रदूषण आणि पर्यावरणीय संकट
सत्संग विहारकडून सुरू केलेल्या अनधिकृत बांधकामामुळे उल्हासनदीच्या पारिस्थितिकी तंत्रावर वाईट परिणाम होईल. नदीच्या मार्गातील अतिक्रमणामुळे पाणी साठवण्याची क्षमता घटेल आणि नदीचे नैसर्गिक प्रवाह अडवले जातील. त्यामुळे नदीला होणारे प्रदूषण वाढेल आणि शुद्ध पाण्याचा स्रोत नष्ट होईल. यावर स्थानिक नागरिकांनी गहन चिंता व्यक्त केली आहे.
आंदोलनाच्या नेत्या संगीता चेंदवणकर यांनी या बाबतीत म्हटले की, “धर्माच्या नावाखाली नदीचा नाश करणे, आणि निसर्गाचा संहार करणे, हे आम्हाला मान्य नाही. नदीला, निसर्गाला, आणि पर्यावरणाला वाचवणं म्हणजेच खरा धर्म आहे.”
जनतेचे आंदोलन: उल्हासनदी वाचवण्यासाठी लोक एकत्र आले
सत्संग विहारकडून सुरू असलेल्या अनधिकृत बांधकामाविरुद्ध नागरिकांनी संघर्ष सुरू केला आहे. स्थानिक नागरिक, पर्यावरण कार्यकर्ते आणि समाजसेवक एकत्र येऊन या समस्येवर आवाज उठवत आहेत. आज 29 एप्रिल 2025 पासून या आंदोलनाची पुढील पायरी म्हणजे आमरण उपोषण आहे. आंदोलनकर्त्यांचा ठाम विश्वास आहे की, हे आंदोलन केवळ उल्हासनदीच्या संरक्षणासाठी नाही, तर संपूर्ण पर्यावरणाच्या संरक्षणासाठी आहे.
या आंदोलनाची मागणी अत्यंत स्पष्ट आहे – उल्हासनदीच्या काठावर असलेल्या अनधिकृत बांधकामावर त्वरित बंदी घालून त्याचे हटविणे, तसेच संबंधित आश्रमावर कायदेशीर कारवाई करणे. संगीता चेंदवणकर यांनी म्हटले की, “जोपर्यंत या प्रकरणावर कायदेशीर कारवाई होत नाही, तोपर्यंत आमचा लढा सुरूच राहील.”
उल्हासनदी: जीवनवाहिनी आणि तिचे महत्त्व
उल्हासनदी ही बदलापूर आणि परिसरातील असंख्य प्राण्यांसाठी, वनस्पतींसाठी आणि माणसांसाठी जीवनवाहिनी आहे. या नदीच्या प्रदूषणामुळे केवळ पर्यावरणच नष्ट होईल, तर पाणी स्रोतही लहान होईल. उल्हासनदीचे अनधिकृत बांधकाम थांबवले नाही, तर भविष्यात पाण्याची अडचण होऊ शकते, असा इशारा आंदोलकांनी दिला आहे. जर ही नदीच नष्ट झाली, तर जीवनाचे अस्थित्वच संकटात येईल. यामुळेच आज ही आंदोलकांची सुसंगत मागणी आहे की, नदीला मोकळा प्रवाह मिळावा आणि त्याच्या बचावासाठी त्वरित कारवाई केली जावी.
पर्यावरण वाचवण्यासाठी सर्वांनी एकत्र येणे अत्यंत आवश्यक
सत्संग विहारच्या अनधिकृत बांधकामाविरोधात जनतेचे एकत्र येणे आणि आवाज उठवणे अत्यंत आवश्यक आहे. आंदोलनकर्त्यांचा विश्वास आहे की, “नदी वाचली, तरच जीवन वाचेल.” उल्हासनदी वाचवण्यासाठी हे आंदोलन सध्या बदलापूर वस्तीपर्यंत मर्यादित आहे, परंतु याचा संदेश आणि मागणी संपूर्ण महाराष्ट्रात आणि देशभर पोहोचवणे आवश्यक आहे. त्यासाठी नागरिकांनी आणि समाजसेवकांनी पुढाकार घेतला आहे.
आमरण उपोषण: आंदोलनाची तीव्रता वाढवली
आजपासून 29 एप्रिल 2025 पासून या आंदोलनकर्त्यांनी आमरण उपोषण सुरू करण्याची घोषणा केली आहे. यामध्ये नागरिक, पर्यावरण कार्यकर्ते, आणि स्थानिक समाजसेवक सहभागी होणार आहेत. आंदोलनाचे मुख्य उद्दिष्ट आहे की, उल्हासनदीच्या काठावर असलेले अनधिकृत बांधकाम त्वरित हटवले जावे आणि दोषी व्यक्तींवर कायदेशीर कारवाई केली जावी.
नद्यांच्या रक्षणाची आव्हान
आजची समस्या केवळ उल्हासनदीच नाही, तर भारतातील सर्व नद्यांचा मुद्दा आहे. नदीच्या प्रदूषणाच्या, अतिक्रमणाच्या आणि नासाडीच्या समस्यांचा सामना संपूर्ण देशाला करावा लागतो आहे. यासाठी एकजूट होणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. जर आपण नदीच्या संरक्षणासाठी एकजूट होऊ शकलो, तर पर्यावरणाचे संरक्षण करणे शक्य होईल.
नदी वाचवू, जीवन वाचवू!
या आंदोलनाच्या निमित्ताने एक गोष्ट स्पष्ट झाली आहे की, नद्यांच्या रक्षणासाठी जागृती आणि संघर्ष आवश्यक आहे. एकाच आवाजात “उल्हासनदी वाचवा, जीवन वाचवा” हे जणू मंत्र बनले आहे. आपल्याला जर या आंदोलनाला यशस्वी बनवायचे असेल, तर प्रत्येकाने पर्यावरणासाठी आपला आवाज उठवावा लागेल.
उल्हासनदी वाचवण्याची लढाई केवळ एका नदीच्या रक्षणाची नाही, तर आपल्या भविष्यासाठी एक महत्त्वाची कृती आहे. या आंदोलनाच्या माध्यमातून समाजाला एक संदेश दिला जात आहे की, “नदी वाचवली तरच जीवन वाचेल.” एकत्र येऊन या लढाईला यशस्वी बनवण्यासाठी प्रत्येक नागरिकाने योगदान देणे आवश्यक आहे.
