नवी मुंबईतील बोनकोडे गावात एक धक्कादायक प्रकार समोर आला आहे, जिथे कुजलेल्या आंब्यांपासून आणि अत्यंत अस्वच्छ ठिकाणी आंबा रस तयार केला जात होता. या घटनेमुळे संपूर्ण परिसरात खळबळ उडाली आहे आणि अन्न सुरक्षेबाबत गंभीर प्रश्न उपस्थित झाले आहेत.
आंबा रस उत्पादनातील अस्वच्छतेचा प्रकार
बोनकोडे गावातील एका गुप्त कारखान्यात रोज ६,००० लिटरहून अधिक आंबा रस तयार होत होता. या उत्पादनासाठी वापरण्यात येणाऱ्या आंब्यांची अवस्था बघवत नव्हती — सडलेले, कुजलेले आणि दुर्गंधीयुक्त आंबे उघड्यावर पडलेले दिसून आले. या कारखान्याकडे कोणताही अन्न परवाना किंवा महापालिकेची मंजुरी नव्हती. तथापि, “श्रीजी” या ब्रँडखाली रस तयार करून नवी मुंबई आणि आसपासच्या बाजारपेठेत मोठ्या प्रमाणावर विक्री केली जात होती.
अन्न सुरक्षेचा भंग आणि सार्वजनिक आरोग्याला धोका
अशा अस्वच्छ पद्धतीने तयार होणाऱ्या आंबा रसामुळे नागरिकांच्या आरोग्यावर मोठा धोका निर्माण झाला आहे. अशुद्ध रस प्यायल्याने अन्न विषबाधा, जंतुसंसर्ग, पचनसंस्थेच्या समस्या आणि दीर्घकालीन गंभीर आजार उद्भवू शकतात.
अन्न सुरक्षा कायद्यांनुसार सर्व अन्न उत्पादन केंद्रांनी स्वच्छता, दर्जा आणि सुरक्षिततेचे नियम पाळणे बंधनकारक आहे. मात्र नवी मुंबईतील या कारखान्याने कोणतेही नियम धाब्यावर बसवले होते.
मनसेच्या हस्तक्षेपाने उघड झाला प्रकार
महाराष्ट्र नवनिर्माण सेनेच्या कार्यकर्त्यांनी या गुप्त कारखान्यावर छापा टाकला आणि सडलेल्या आंब्यांचे ढीग, अस्वच्छ पाण्याचा वापर, गलिच्छ मजले आणि कुजकट वासाने भरलेले उत्पादन केंद्र सर्वांसमोर आणले.
या घटनेमुळे स्थानिक रहिवासी संतप्त झाले असून, त्वरित कठोर कारवाईची मागणी केली जात आहे. लोकांच्या जीवनाशी खेळणाऱ्या अशा बेकायदेशीर कारखान्यांविरोधात सरकारने गंभीर दखल घेण्याची आवश्यकता आहे.
फळ रस उत्पादनातील वाढता फसवा प्रकार
नवी मुंबईतील हा प्रकार एकमेव नाही. सध्या अनेक ठिकाणी कमी खर्चात उत्पादन वाढवण्यासाठी अशुद्ध साहित्याचा वापर केला जात आहे. नकली रंग, साखर सिरप, रासायनिक घटक यांच्या सहाय्याने तयार होणारे “फळ रस” आरोग्यासाठी अत्यंत घातक आहेत.
अनेक वेळा या रसांमध्ये नैसर्गिक फळांचा अंश नगण्य असतो किंवा मुळीच नसतो. त्यामुळे ग्राहकांनी पॅकेजिंग व ब्रँडवर विश्वास ठेवण्याआधी जागरूक होण्याची गरज निर्माण झाली आहे.
ग्राहकांनी घ्याव्यात काही काळजीपूर्वक पावले
१. नेहमी अधिकृत ब्रँडचे प्रमाणित उत्पादन खरेदी करा.
२. उत्पादनाची बॅच नंबर, उत्पादन दिनांक आणि एक्सपायरी डेट तपासा.
३. अत्यंत स्वस्त दरात मिळणाऱ्या रसांपासून सावध रहा.
४. शक्य असल्यास घरगुती पद्धतीने फळांचा रस तयार करून वापरा.
५. संशयास्पद उत्पादक किंवा विक्रेत्यांची तक्रार संबंधित विभागात नोंदवा.
अन्न सुरक्षा यंत्रणांची जबाबदारी
अन्न व औषध प्रशासनाने (FDA) आणि स्थानिक महापालिकांनी या प्रकरणाची गांभीर्याने दखल घेऊन दोषींवर कठोर कारवाई करावी. नियमित छापे, अन्न तपासणी आणि परवाना पडताळणी या गोष्टींवर अधिक भर दिला पाहिजे.
सर्वसामान्य जनतेचा आरोग्य सुरक्षित ठेवणे ही प्रशासनाची जबाबदारी आहे. त्यामुळे या प्रकारांवर वेळीच नियंत्रण मिळवणे अत्यंत आवश्यक झाले आहे.
नवी मुंबईतील नागरिकांची प्रतिक्रिया
बोनकोडेतील या घटनेनंतर नवी मुंबई आणि आसपासच्या भागातील नागरिकांमध्ये संतापाची लाट पसरली आहे. अनेकांनी सोशल मीडियावर व्यक्त करताना असे उत्पादन करणाऱ्यांवर फौजदारी गुन्हे दाखल करण्याची मागणी केली आहे.
वाढत्या शहरांमध्ये वेगाने वाढणाऱ्या अशा अस्वच्छ खाद्य उत्पादनांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी सरकारने कडक धोरणे आणावीत, अशी लोकांची मागणी आहे.
निष्कर्ष: आपल्या आरोग्याची जबाबदारी आपलीच
आजच्या घडीला ग्राहकांनी स्वतःची जागरूकता वाढवणे ही काळाची गरज आहे. पॅकबंद फळ रस, खाद्यपदार्थ याबाबत अधिक सावध राहूनच आपण आपल्या कुटुंबाच्या आरोग्याची काळजी घेऊ शकतो.
नवी मुंबईतील बोनकोडे गावातील प्रकाराने आपल्याला एक धडा दिला आहे — आरोग्याच्या बाबतीत कोणत्याही गोष्टीवर अंधविश्वास ठेवू नये. दर्जेदार, सुरक्षित आणि प्रमाणित अन्नपदार्थच निवडावेत.
लेखक: किरण भालेराव
सहलेखक: करिना शाह
Badlapur Times साठी विशेष
