आपण आपल्या दैनंदिन आयुष्यात कितीही काळजी घेतली, तरी काही आरोग्यविषयक गोष्टी अचानकपणे घडतात, आणि त्यापैकी एक गंभीर आजार म्हणजे “हृदयविकाराचा झटका” (Heart Attack). हृदयविकाराच्या झटक्याच्या वेळी शरीरात काही विशिष्ट लक्षणं दिसतात, जी वेळीच ओळखल्यास मोठं संकट टाळता येऊ शकतं. आज आपण अशाच १० सामान्य लक्षणांविषयी जाणून घेणार आहोत, जे हृदयविकाराच्या सुरुवातीच्या टप्प्यावर दिसून येतात.
१. छातीत अस्वस्थता किंवा वेदना (Chest Discomfort)
हृदयविकाराच्या सर्वात सामान्य लक्षणांपैकी हे एक आहे. छातीत दाब जाणवणे, जळजळ होणे, झोंबणं किंवा आकसल्यासारखं वाटणं ही लक्षणं अचानक उद्भवू शकतात. ही वेदना काही मिनिटे राहू शकते किंवा मधूनमधून पुन्हा येऊ शकते.
२. अपचन किंवा जठरविकार (Indigestion)
काही वेळा अपचन, उलटीची भावना किंवा छातीत जळजळ यासारखी लक्षणं सामान्य वाटतात, पण ती हृदयविकाराचे संकेत असू शकतात. विशेषतः मध्यमवयीन व्यक्तींमध्ये ही लक्षणं दुर्लक्षित होतात आणि त्यामुळे उपचारात उशीर होतो.
३. चिंतेचा त्रास व घाबरणं (Anxiety)
हृदयविकाराचा झटका येण्यापूर्वी काही लोकांना तीव्र चिंता, बेचैनी किंवा मृत्यूची भीती वाटू लागते. ही मानसिक प्रतिक्रिया शरीरातील असंतुलनामुळे होते आणि ती देखील लक्षण मानली जाते.
४. अनियमित हृदय स्पंदन (Irregular Heartbeat)
हृदयाची ठोके नियमित नसणे, वेगाने धडधडणे किंवा अधूनमधून थांबल्यासारखं वाटणं हेही लक्षण गंभीर आहे. काही वेळा हे लक्षण एकटं असूनही हृदयविकाराची सुरुवात दर्शवतं.
५. चक्कर येणे किंवा बेशुद्ध पडणे (Dizziness or Fainting)
मेंदूत ऑक्सिजनचा योग्य पुरवठा न झाल्यास चक्कर येऊ शकते. अशक्तपणा, अचानक चक्कर येणे किंवा अंधारी येऊन बेशुद्ध पडणं हे लक्षण खूप गंभीर असून लगेच वैद्यकीय मदत आवश्यक असते.
६. थकवा आणि अशक्तपणा (Fatigue)
काही व्यक्तींना अचानक खूप थकवा येतो, एखादी छोटीशी कृती करतानाही दम लागतो. विशेषतः स्त्रियांसाठी हे लक्षण महत्त्वाचं ठरतं कारण त्यांच्याकडे हृदयविकाराची लक्षणं वेगळी असू शकतात.
७. मळमळ, उलटी किंवा पोटदुखी (Nausea or Vomiting)
ही लक्षणं सामान्य जठरविकारासारखी वाटू शकतात, पण जेव्हा ती छातीत अस्वस्थता, थकवा किंवा घाम येण्यासोबत दिसतात, तेव्हा ती हृदयविकाराचे संकेत असू शकतात.
८. थंडी वाजावी असा घाम येणे (Cold Sweat)
वजन न उचलता किंवा शारीरिक श्रम न करता थंडी वाजावी असा घाम येणे हे हृदयविकाराचं गंभीर लक्षण आहे. अचानक घाम फुटणे, चेहरा फिकट होणे किंवा ओलसरपणा जाणवणे यावर दुर्लक्ष करू नये.
९. श्वास घेण्यास अडथळा (Shortness of Breath)
छातीत जडपणा वाटणे किंवा श्वास घेण्यास त्रास होणे हे लक्षण हृदयाच्या कार्यक्षमतेवर परिणाम झाल्याचं सूचित करतं. चालताना, झोपताना किंवा शांत बसल्यावरही हा त्रास जाणवू शकतो.
१०. वरच्या शरीरात वेदना (Upper Body Pain)
फक्त छातीतच नव्हे, तर खांदा, मान, जबडं, पाठ किंवा दोन्ही हातांमध्ये असह्य वेदना जाणवणं हे देखील हृदयविकाराचे लक्षण असू शकतं. ही वेदना हळूहळू वाढू शकते किंवा अचानक तीव्र होऊ शकते.
निष्कर्ष:
हृदयविकाराची लक्षणं ओळखणं हे जीवन वाचवण्यासारखं आहे. वर सांगितलेली लक्षणं ही प्रत्येक व्यक्तीमध्ये वेगवेगळी असू शकतात. काही वेळा एकच लक्षण दिसून येतं, तर काही वेळा अनेक लक्षणं एकत्र दिसतात. विशेषतः मधुमेह, उच्च रक्तदाब, लठ्ठपणा, धूम्रपान करणाऱ्या व वृद्ध व्यक्तींमध्ये या लक्षणांकडे अधिक जागरूक राहणं गरजेचं आहे.
आपण किंवा आपल्या जवळच्या व्यक्तींना वरीलपैकी कोणतंही लक्षण जाणवल्यास वेळ न दवडता तातडीने डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. वेळेत केलेली कृती एक जीव वाचवू शकते.
स्वतःची काळजी घ्या, आणि इतरांनाही जागरूक करा! हृदय निरोगी राहावं यासाठी नियमित व्यायाम, संतुलित आहार आणि तणावमुक्त जीवनशैली अवलंबा.
